Dava Şartı Olan Arabuluculuğun Kapsamı Genişletildi
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre, arabuluculuk yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanır.
Aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar arabuluculuğa elverişli değildir.
Arabuluculuğun kanunen dava şartı sayıldığı haller hariç olmak üzere, taraflar, arabulucuya başvurmak, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu süreçten vazgeçmek konusunda serbesttirler.
Taraflar, gerek arabulucuya başvururken gerekse tüm süreç boyunca eşit haklara sahiptirler.
İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA DAVA ŞARTI ARABULUCULUK
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 1/1/2018 tarihinden itibaren Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir.
Ancak İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları dava şartı olan zorunlu arabuluculuk kapsamı dışında bırakılmıştır.
TİCARİ DAVALARDA DAVA ŞARTI ARABULUCULUK
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikle, 1/1/2019 tarihinden itibaren bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir.
TÜKETİCİ MAHKEMELERİNDE GÖRÜLEN DAVALARDA DAVA ŞARTI OLAN ARABULUCULUK
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a 28/7/2020 tarihinde yürürlüğe giren 73/A maddesi ile Tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıkların bir kısmı zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
Tüketici mahkemesinde görüldüğü halde, arabuluculuğun dava şartı olmadığı uyuşmazlıklar ise şunlardır:
a) Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar
b) Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar
c) Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile Bakanlığın; haksız ticari uygulamalar ve ticari reklamlara ilişkin hükümler dışında, genel olarak tüketicileri ilgilendiren ve bu Kanuna aykırı bir durumun doğma tehlikesi olan hâllerde bunun önlenmesine veya durdurulmasına ilişkin ihtiyati tedbir kararı alınması veya hukuka aykırı durumun tespiti, önlenmesi veya durdurulması amacıyla 73 üncü maddenin altıncı fıkrası uyarınca açacağı davalar
ç) Bakanlık, tüketiciler veya tüketici örgütlerinin satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun tespiti, üretiminin veya satışının durdurulması, ayıbın ortadan kaldırılması ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için 74 üncü madde uyarınca açacağı davalar
d) Tüketici işlemi mahiyetinde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar
DAVA ŞARTI OLAN ARABULUCULUĞUN KAPSAMI GENİŞLİYOR
05/04/2023 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 7445 sayılı Kanun ile dava şartı olan arabuluculuğun kapsamı genişletilmiştir. Bu kanunla yapılan değişiklikler şu şekildedir:
TAŞINMAZIN DEVRİNE VE TAŞINMAZ ÜZERİNDE SINIRLI AYNİ HAK KURULMASINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN ARABULUCUĞA ELVERİŞLİ OLDUĞU KABUL EDİLDİ
6325 sayılı Kanuna eklenen 17/B maddesi ile taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıkların arabuluculuğa elverişli olduğu kabul edilmiştir. Ancak taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar için arabuluculuk dava şartı değildir.
01/09/2023 TARİHİNDEN İTİBAREN ARABULUCULUĞUN DAVA ŞARTI SAYILACAĞI DAVALAR
İŞÇİ VEYA İŞVEREN ALACAĞI VE TAZMİNATIYLA İLGİLİ İTİRAZIN İPTALİ, MENFİ TESPİT VE İSTİRDAT DAVALARI
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen cümle ile Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatıyla ilgili itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları da zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
TİCARİ DAVALARDAN KONUSU PARA OLAN İTİRAZIN İPTALİ, MENFİ TESPİT VE İSTİRDAT DAVALARI
6102 sayılı Kanunun 5/A maddesinin birinci fıkrasında yapılan değişiklik ile dava şartı arabuluculuğun kapsamı “ticari davalardan konusu para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları” şeklinde değiştirilmiştir.
İLAMSIZ İCRA YOLUYLA TAHLİYE HARİÇ KİRA İLİŞKİSİNDEN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLAR
6235 sayılı Kanuna eklenen 18/B maddesi ile Kiralanan taşınmazların 2004 sayılı Kanuna göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir:
TAŞINIR VE TAŞINMAZLARIN PAYLAŞTIRILMASINA VE ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİNE İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLAR
6235 sayılı Kanuna eklenen 18/B maddesi ile Taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir:
634 SAYILI KAT MÜLKİYETİ KANUNUNDAN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLAR
6235 sayılı Kanuna eklenen 18/B maddesi ile 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir:
KOMŞU HAKKINDAN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLAR
6235 sayılı Kanuna eklenen 18/B maddesi ile Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar için dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiştir:
Kanunun dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin hükümleri, bu hükümlerin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ilk derece mahkemeleri ve bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay’da görülmekte olan davalar hakkında uygulanmaz.
01/09/2023 tarihinden önce aşağıdaki uyuşmazlıklara ilişkin açılacak davalarda arabuluculuk dava şartı değildir:
- İşçi veya işveren alacağı ve tazminatıyla ilgili itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları,
- Ticari dava olan itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları,
- Taşınmazın ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar,
- Taşınır ve taşınmazların paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar,
- Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar,
- Komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar
Ateşkan Hukuk Bürosu‘na WhatsApp (+90(544) 288-5280) veya email (yusuf@ateskanhukuk.com) yolu ile ulaşabilirsiniz.